Mae’r Sefydliad Dysgu a Gwaith, gyda chefnogaeth Serco, yn dechrau ar brosiect blaengar sy’n anelu i drawsnewid cymorth cyflogaeth yng Nghymru. Nod cynllun Dylunio Cynllun Gwaith, Iechyd a Sgiliau i Gymru yw cyfarch y bylchau cyflogaeth parhaus mewn amrywiol grwpiau demograffig, yn cynnwys unigolion anabl, menywod a lleiafrifoedd ethnig, gan helpu i feithrin economi decach a mwy ffyniannus yng Nghymru.

Trosolwg o’r Prosiect

Mae’r cynllun yn adeiladu ar yr ymchwil ddechreuol a gynhaliwyd gan y Sefydliad Dysgu a Gwaith Pa ffordd nawr ar gyfer cymorth cyflogaeth yng Nghymru, a gyhoeddwyd ym mis Chwefror 2024. Nod y prosiect yw ymchwilio’n ddyfnach i ddeinameg y farchnad lafur yng Nghymru, asesu darpariaeth bresennol cymorth cyflogaeth a defnyddio dealltwriaeth o arfer gorau rhyngwladol. Drwy fod â ffocws ar grwpiau sydd dan anfantais a’u bylchau cyflogaeth, mae’r cynllun yn anelu dynodi a chyfarch y rhwystrau i gyflogaeth gyda’r brif nod o lunio strategaeth y dyfodol ar gyflogaeth yng Nghymru, yn canoli o amgylch gwaith, iechyd a sgiliau.

Papur Gwyn Get Britain Working

Mae’r prosiect hwn yn cyrraedd at foment dyngedfennol gan alinio gydag ymrwymiad Llywodraeth y DU i ddatganoli cymorth cyflogaeth tu allan i’r Ganolfan Byd Gwaith i Lywodraeth Cymru. Mae’r newid hwn yn rhan o strategaeth ehangach a amlinellwyd ym Mhapur Gwyn Get Britain Working White ,a gyhoeddwyd yn ddiweddar ac sy’n anelu i symleiddio a gwella mecanweithiau cymorth cyflogaeth ar draws y Deyrnas Unedig.

Bydd datganoli cymorth cyflogaeth yn rhoi mwy o reolaeth ac adnoddau i Lywodraeth Cymru, gan alluogi dull gweithredu mwy pwrpasol i gyfarch heriau cyflogaeth leol.. Disgwylir y bydd y newid deinamig hwn yn meithrin amgylchedd o gydweithredu, lle mae dealltwriaeth leol a pholisi datganoledig yn uno i greu polisïau cyflogaeth dylanwadol.

Meysydd Ffocws Allweddol

Bydd y prosiect yn cynnal cyfres o archwiliadau dwfn i’r heriau cyflogaeth sy’n wynebu grwpiau penodol gan nodi’r materion canlynol:

• Anabledd a Chyflogaeth: Gyda chyfradd cyflogaeth o 48.9% ar gyfer pobl anabl yng Nghymru o gymharu â 82.2% ar gyfer unigolion heb fod yn anabl, bydd y prosiect yn ymchwilio ffyrdd i bontio’r bwlch sylweddol hwn.
• Anweithgaredd Economaidd oherwydd Afiechyd: Bydd y cynnydd mewn cyfraddau anweithgaredd oherwydd salwch hirdymor, sy’n 32.3% ar gyfer menywod a 36.3% ar gyfer gwrywod, yn faes hollbwysig i’w ymchwilio.
• Grwpiau Lleiafrif Ethnig: Mae cyfradd cyflogaeth ar gyfer pobl o grwpiau Du, Asiaidd a lleiafrif ethnig 16 i 64 oed yng Nghymru yn 67.7% o gymharu gyda 73.6% ar gyfer pobl Wyn. Bydd y prosiect yn ceisio deall a chyfarch y ffactorau sy’n cyfrannu at y gwahaniaethau hyn.
• Gwahaniaethau rhwng y Rhywiau: Mae anweithgaredd economaidd ymysg menywod yn neilltuol o uchel ar 31.8%, gyda chyfrifoldebau gofalu yn cyfrannu’n sylweddol at hyn. Bydd y prosiect yn edrych sut y gall polisi roi cefnogaeth well i fenywod i ddychwelyd i’r farchnad lafur.

Cynhelir y dadansoddiadau hyn ar y cyd gyda sefydliadau sy’n cynrychioli pob demograffig, gan sicrhau y caiff yr ymchwil ei lywio gan rai gyda phrofiadau bywyd. Daw’r canfyddiadau i ben mewn adroddiad cynhwysfawr fydd yn darparu argymhellion y gellir eu gweithredu ar gyfer datblygu polisi.

Methodoleg a Chwestiynau Ymchwil

Bydd y prosiect yn defnyddio methodoleg amlagweddog, yn cynnwys ymgysylltu â rhanddeiliaid, adolygiadau desg, dadansoddiad data a grwpiau profiad bywyd. Drwy ddod â rhwydwaith amrywiol o randdeiliaid ynghyd, mae’r prosiect yn anelu i greu sylfaen tystiolaeth cadarn i lywio argymhellion polisi.

Cwestiynau Ymchwil:

• Sut mae tirwedd cyflogaeth Cymru yn cymharu gyda meincnodau’r DU ac yn rhyngwladol?
• Beth yw’r deilliannau cyflogaeth ar gyfer unigolion anabl a sut mae ffactorau economaidd-gymdeithasol wedi effeithio arnynt?
• Pa mor arwyddocaol yw afiechyd fel cyfrannydd at anweithgaredd economaidd a pha ymyriadau all gyfarch hyn?
• Pa newid fu yng nghyfraddau cyfranogiad menywod yn y farchnad lafur mewn blynyddoedd diweddar?
• Pa mor gynhwysol yw marchnad lafur Cymru ar gyfer grwpiau lleiafrif ethnig?
• Pa ymatebion polisi all Cymru eu mabwysiadau o arferion y Deyrnas Unedig a rhyngwladol i gynyddu cynhwysiant yn y farchnad lafur?

Camau’r Dyfodol a Gweithredu

Anelwn lansio’r adroddiad terfynol mewn digwyddiad proffil-uchel yn Senedd Cymru, yn cynnwys gwneuthurwyr polisi a rhanddeiliaid a gyfrannodd at y cynllun. Bydd y digwyddiad yn llwyfan i eirioli dros y newidiadau a gynigir ac ysgogi cefnogaeth ar gyfer marchnad lafur fwy cynhwysol yng Nghymru.

Drwy gyfarch yr heriau unigryw sy’n wynebu grwpiau sydd dan anfantais a symbylu dealltwriaeth leol a hefyd ryngwladol, gallai’r cynllun hwn drawsnewid cymorth cyflogaeth yng Nghymru.