Cafodd y Sefydliad Dysgu a Gwaith ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru ym mis Chwefror 2023 i gynnal adolygiad o’r system sgiliau yng Nghymru. Fe’i cynlluniwyd i ymchwilio gwahanol weledigaethau ar gyfer addysg a hyfforddiant galwedigaethol (VET) yng Nghymru.

Rhoddodd yr adolygiad drosolwg o’r dystiolaeth ar sefydlu system sgiliau gydlynol sy’n gwahaniaethu rhwng rhaglenni Addysg a Hyfforddiant Galwedigaethol Cychwynnol (IVET), a gynhelir fel arfer o fewn y system addysg ffurfiol ac wrth bontio i waith, ac Addysg a Hyfforddiant Galwedigaethol Parhaus (CVET) a gynhelir fel arfer ar ôl addysg ddechreuol ac ar ôl dechrau ar fywyd gwaith, ar gyfer oedolion i ennill neu wella eu gwybodaeth a’u sgiliau a hybu eu datblygiad proffesiynol. Cafodd y trosolwg o’r dystiolaeth wedyn ei brofi gan arbenigwyr a chynrychiolwyr sector.

Mae effeithiau’r pandemig a Brexit, lefelau uchel o anweithgaredd economaidd, newidiadau i bolisi mewnfudo y Deyrnas Unedig a newid ehangach mewn cymdeithas, yn cynnwys datblygu technolegau newydd, digideiddio a thrawsnewid i sero net wedi creu heriau a chyfleoedd newydd ar gyfer yr economi, y farchnad lafur a’r system sgiliau.

Oherwydd y newid yn y tirlun, mae’n hanfodol archwilio’r system sgiliau i ddynodi sut y gall rhaglenni hyfforddiant sgiliau baratoi unigolion yn effeithiol ar gyfer byd gwaith a chefnogi dysgu gydol oes.

Edrychodd yr ymchwil ar dair thema allweddol – agweddau strategol a systemig VET; ystyriaethau cyflenwi a chwricwlwm; a manteision ac effaith VET.

Roedd prif ganfyddiadau’r ymchwil yn cynnwys:

Agweddau strategol a systemig VET

• Mae anghysonderau rhwng cydweithio rhwng cyflogwyr a darparwyr dysgu ar draws Cymru.
• Ystyrir bod anghenion y cohort CVET (25 oed a throsodd) yn wahanol i raddau helaeth i ddysgwyr IVET a phrentisiaid.
• Mae gan y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil gyfle i drin rhai anghydraddoldebau hanesyddol sy’n effeithio ar IVET a hefyd CVET.

Agweddau cwricwlwm a chyflenwi VET

• Mae hyblygrwydd cymwysterau yn hanfodol i alluogi system VET ystwyth.
• Mae gan IVET a hefyd CVET rolau allweddol mewn ehangu cyfranogiad, mynediad a chynhwysiant.
• Mae darparu gwybodaeth, cyngor ac arweiniad gwybodus a diduedd ar yrfaoedd yn bwysig ar gyfer dysgwyr IVET a CVET.

Safbwyntiau ar fanteision ac effaith VET

• Effaith gadarnhaol VET ar yr unigolyn yw’r sail ar gyfer effeithiau cymdeithasol, cyflogwyr ac economaidd ehangach.
• Mae gwahanol anghenion carfannau oed yn arwain at flaenoriaethau gwahanol ar gyfer pob un o fewn carfannau IVET a CVET.
• Caiff cyflogwyr eu dynodi fel rhanddeiliaid fel buddiolwyr allweddol IVET a CVET.
• Mae sgiliau y gellir eu trosglwyddo neu eu trawslinio yn elfen allweddol i fesur fel cyfryngydd dylanwadol.